Lokalne samouprave nijesu podsticajne za razvoj građanskog aktivizma zbog njihove netransparentnosti i neposjedovanja adekvatnih mehanizama za informisanje i animiranje građana na učešće u odlučivanju u donošenju odluka u njihovom interesu, zaključak je Foruma građana – Snažna Zajednica.
Forum je realizovala 19.04. organizacija CRNVO u partnerstvu sa NVO Aktivna zona – Cetinje, u okviru projekta “Snažna zajednica” uz podršku EU u Crnoj GorI i posvećen je osnaživanju civilnog sektora i njegovom većem doprinosu u razvou lokalnih zajednica.
Otvorila ga je Ljiljana Knežević (CRNVO) istaknuvši da je učešće građana u javnom životu i procesu donošenja odluka naročito na lokalnom nivou stub demokratije i okosnica stabilnog ekonomskog, socijalnog razvoja jednog društva, a upravo je CRNVO u proteklih 18 godina aktivno radila na podsticanju građanskog aktivizma.
,,Od osnivanja forsirali smo intezivno učešće građana u donošenju odluka koje su u njihovom interesu; unaprijeđivali pravni okvir u ovoj oblasti, primjenu ustavnih rješenja; istraživanje o tome koliko su građani aktivni, koliko organi i lokalne uprave primjenjuju rješenja koje su predvidjeli brojni propisi, zato smo u tom kontekstu organizovali današnji forum kojem je cilj diskusija između predstavnika organa lokalne samouprave, građana i NVO o tome koje su sve mogućnosti građana da učestvuju u procesu donošenja odluka, kakva je komunikacija organa lokalne samouprave i građana, koja je tu uloga NVO, i na koji način se animiraju građani da učestvuju u odlučivanju”, pojasnila je Knežević.
Milja Popović, iz Sekretarijata za lokalnu upravu je govorila je o ostvarenoj saradnji i partnerstvu Glavnog grada sa NVO.
“Sekretarijat za lokalnu samoupravu je tokom 2017. godine imao četiri javna poziva za izradu opštih akata, to je praksa , a i zakonski je regulisano tako da je već tokom januara objavio javne pozive koji su predviđeni programom. NVO pokazuju interesovanje za saradnju i učešće u izradi zakonodavnih akata od zajedničkog interesa. Pravo za saradnju sa Glavnim gradom ostvarile su sljedeće organizacije: Montenegro biznis alijansa, Crnogorski savez za tehničku kulturu, Fondacija ruka prijateljstva, a u procesu je uspostava partnerstva za NVO za koje sm već izabrali članove radnih grupa, u pitanju su: NVO Mladiinfo, Institut Alternativa, Energeko, Hotel Queen”, navela je Popović.
Popović je takođe pomenula da kada su u pitanju javni pozivi za raspravu, građani su u toku preko objava na Facebook-stranici Mladi Podgorica, Twittera i drugih mehanizama za informisanje, gdje se redovno objavljuju pozivi i izvještaji sa rasprava, ali je ipak mali odziv građana.
,,Suština demokratije je vladavina naroda i u korist naroda”, počela je citatom Linkolna Zdenka Popović iz Skupštine glavnog grada, ističući da to nijesu shvatili predstavnici lokalne ni državne vlasti. Prava demokratija je partnerstvo između građana, njihovih izabranih predstavnika i to partnerstvo se mora preliti na predstavnike izvršne vlasti sa državnog i sa lokalnog nivoa, a ogroman značaj u tom partnerstvu imaju NVO. Izvršna vlast posmatra partnerstvo sa NVO kao nesto krucijalno, ne uzimajući u obzir da partnerstvo mora da počiva na interesu građana i lokalne samouprave, tako da NVO sektor mora da bude spona, jer su NVO i civilni sektor apolitični i ako im je u sferi interesovanja ono što je i građanima sa lokalnog nivoa jer na tom nivou ostvaruju sva prava onda su NVO od nemjerljive koristi, smatra Popović.
Popović se osvrnula i na zadatke odborničkih klubova.
,,Zadatak odborničkih klubova je da animiraju građane na način što ćemo ih informisati o svim odlukama koje treba da se donesu u Skupštini Glavnog grada, dakle u momentu kada se pravi nacrt za odluku imamo neposrednu komunikaciju sa građanima, pravim o kampanje, slušamo šta su problemi građana, konstatujemo problem, vršimo procjenu stanja i nudimo rješenja, što prvo kroz formu odborničkog pitanja tražimo odgovor od predstavnika izvršne vlasti da vidimo kako rješiti problem, obrazložila je odbornica Kluba odbornika “Mladost, Mudrost, Hrabrost” u nastavku.
Akcenat je stavila na neefikasnost rada mjesnih zajednica i na netransparentnost lokalne vlasti.
,,Ogroman problem Podgorice je nefunkcionisanje mjesnih zajednica. Tu bi građani trebalo da dobiju najviše informacija o njihovim pravima i obavezama. Npr. proces legalizacije gdje 99 odsto građana ne zna na koji način se vrši proces legalizacije, ko tu može ući, a ko ne.”, kazala je ona.
“Da bi građani aktivno participirali moraju biti informisani i da bi bili informisani lokalna vlast mora biti transparentna, što u Podgorici nije slučaj, jer se tu radi sve da se građani ne informišu na pravi način, zato što Vladi odgovara da javne rasprave ne budu posjećene. Glavni grad ne organizuje ni tribune ni okrugle stolove. Pozive za javne rasprave nalazite u jednom mediju koji je najmanje čitani. Na javnim raspravama ako dođe i dvoje ljudi to su pasivni posmatrači, dakle učestvuju pasivno, primjećuje Popović.
Lokalni nivo nije podsticajan za razvoj građanskog aktivizma, ali postoje pravci poboljšanja učešća građana na ovom nivou. Postoji opasnost otuđenja lokalnih vlasti od građana i ostvarivanju njihovog prava na odlučivanje u politikama od javnog značaja.
,,Zakonodavni preduslovi za aktivizam građana na lokalnom nivou postoje, i postoje mehanizmi podnošenja inicijativa, peticija, žalbi, a imamo i primjere aktivizma u vidu konkretnih akcija koje su i male uspjeha. Imali smo u Podgorici inicijativu da se izradi novi nacrt urbanističkog projekta ,,Kasarna Morača” koji bi od ovog prostora napravio onaj namijenjen rekreativnom i javnom sadržaju, na sjeveru su građani u saradnji sa NVO protestovali protiv izgradnje hidroelektrane na Tari, Mjesna zajednica Beran-selo je u više navrta ukazivala na problem sa vodom na u Vasinim vodama i da se nađe bolje rješenje za divlju deponiju i to su neke uspješne akcije. Dakle, imamo potencijala za građanski aktivizam, samo je problem što je vlast hermetički zatvorena za saradnju.”, kazala je Ćetković.
Ona je takođe naglasila da prema istraživanju u okviru regionalnog programa da ima pravo da zna koje je prijekte realizovala EU u saradnji sa Holandijom. ,,U Crnoj Gori konstatuju da je lokalna uprava netransparentna, da se na sajtovima ne postavljaju podaci od javnog značaja, pa je zbog toga neophodno unaprijediti sajtove lokalnih samouprava uz istovremeno povećanje transparentnosti i otvorenosti uprava, propisati zakone na osnovu kojih će se lokalne samouprava redovno godišnje provjeravati na nivou dostupnosti informacija, da svi spiskovi i dokumenta od opšteg značaja budu dostupna”, zaključuje Ćetković.
