Predstavnici NVO Mladiinfo Montenegro prisustvovali su panel diskusiji pod nazivom “Sloboda izražavanja na internetu: Zajednički izazov za Crnu Goru i EU” koju je organizovala NVO Institut alternativa 17. decembra 2020. godine na Zoom platformi.
Panel diskusija je organizovana u okviru projekta “Izgradimo budućnost zajedno: EU i Zapadni Balkan iz perspektive mladih”, koji Instut alternativa sprovodi sa ostalim partnerima iz TEN mreže, i zajedno sa Institutom za međunarodne odnose iz Rima, Bronsilav Geremek fondacijom iz Varšave i Centrom za evropske politike (EPC) iz Brisela. Projekat je finansiran od strane Evropske unije kroz program Evropa za građane i građanke.
Na panel diskusiji govorili su Stevo Muk – predsjednik Upravnog odbora Instituta alternativa, Siniša Gaziovoda – advokat i ekspert za ljudska prava, Marija Vesković – Akcija za ljudska prava, Olivera Nikolić – Institut za medije Crne Gore kao i mladi ljudi.
U prvom dijelu događaja predstavljeni su zaključci sa konsultativnog sastanka sa mladima „Mladi online“.
Stevo Muk je kazao da je cilj ovog projekta da se građani iz zemalja Zapadnog Balkana i Evropske unije, a posebno mladi, podstaknu da razgovaraju o pitanjima koja predstavljaju zajedničke probleme ili interese jednih i drugih kao i uključivanje mladih u debate o pitanjima koja na njih direktno ili indirektno utiču.
Tokom sastanka sa mladima „Mladi online“ došlo se do zaključka na koji način mladi u Crnoj Gori vide dobre i loše strane interneta i društvenih mreža i koliko vremena provode na društvenim mrežama, da li su imali loša iskustva i kakva su ta iskutva bila. Takođe se govorilo i o tome kako bi ova oblast trebalo da bude regulisana i ko bi za to trebao biti zadužen.
Zatim su mladi koji su učetovali na konsultativnom sastanku „Mladi online“ iznijeli svoje zaključke.
Prvo su govorili o dobrim stranama društvenih mreža. Kao prednost su naveli mogućnost brže i lakše komunikacije kao i brža dostupnost informacija iako to može bit mač sa dvije oštrice. Pomenuta je i zabavna strana društvenih mreža kao i lakše upravljanje biznisom.
Zatim su rekli nešto o lošim stranama društvenih mreža i interneta. Loše strane koje su izdvojili su uticaj na psihu i lako širenje dezinformacija. Kazali su da društvene mreže nerijetko izazivaju i zavisnost.
„U tom moru informacija koje primamo i različitih sadržaja, došlo je do toga da se sistem vrijednosti u društvu poremetio, i za rezultat toga imamo da se mladi sve češće ugledaju na, da kažem poznate ličnosti, i dolaze u konfuziju sa svojom ličnošću trudeći se da budu nešto što nisu i tu se javljaju nezadovoljstvo i kompleksi“, kazao je jedan od panelista.
Takođe su kao negativno naveli konstantno negativne vijesti na televiziji povodom trenutne pandemije.
Kao što je i dobra strana, laka dostupnost informacija takođe može biti i loša zbog nemogućnosti provjere kredibiliteta izvora informacija (fake news).
Jedno od rešenja do kojeg su došli je formiranje određenog tijela ili agencije na nivou Evropske unije gdje bi bile uključene i zastupljene sve države članice kao i države pristupnice. Postojalo bi na saveznom nivou i na mikro nivou i bilo bi sastavljeno od eksperata: pravnika, it stručnjaka, psihologa.
Takođe su kazali da regulacija objava i vijesti na društvenim mrežama ne treba biti prepuštena istim nego bi trebalo biti stavljeno u neke zakonske okvire.
Siniša Gazivoda govorio je o slobodi izražavanja. Kazao je da kad su u pitanju sloboda izražavanja i društvene mreže, nemamo poseban pravni okvir npr. nemamo zakon o društvenim mrežama.
Marija Vesković iz Akcije za ljudska prava govorila je o slučajevima koji su bili kažnjeni zbog objava na internetu ili društvenim mrežama. Kazala je da se veliki broj slučajeva desio u januaru ove godine, tj. tokom prvog talasa korona virusa, jer su zbog njihovih objava procesuirani na osnovu krivičnog zakonika tj. zbog krivičnog djela izazivanje panike i nereda ili na osnovu zakona o javnom redu i miru, iako su te objave bile na privatnim profilima.
Takođe je kazala da ljude na društvenim mrežama ne možemo tretirati kao novinare, i da ti ljudi nemaju određeni stepen odgovornosti koji imaju novinari prilikom iznošenja određenih vijesti.
„Za razliku od pojedinaca odnosno ličnih profila, mediji podrazumijevaju određenu vrstu transparentnosti i na njihov rad se primjenjuju određeni zakoni, poput zakona o medijima, novinarske etike, zakona o obligacionim odnosima. Svega toga nema kada je riječ o pojedincima“, kazala je Vesković.
Olivera Nikolić iz Instituta za medije Crne Gore rekla je da 44 posto ljudi u Crnoj Gori koristi internet i da istraživanja pokazuju da mi i dalje imamo digitalni jaz jer svako 10 dijete, uzrasta od 9 do 17 godina nema pristup internetu a da svaki peti roditelj ne koristi internet. „To znači da su djeca koja rastu u digitalnom dobu a ne koriste internet, uskraćena za mnoge mogućnosti, poput razvijanaj digitalnih vještina koje su im potrebne na tržištu rada“, kazala je Nikolić.
Kazala je da mi već godinama prisustvujemo kontaminaciji digitalnog prostora u smislu informacija kako njihovog sadržaja, narativa i drugo. Takođe je kazala da je način komunikacije na internetu veoma ostrašćen, neprijatan i pun uvredljivog govora.
„Obrazovanje, povjerenje u kredibilne medije, proaktivizam da ukažemo na te spoljne toksične narative su ključni, jer protiv laži može se samo istinom“, zaključila je Nikolić.
