Crna Gora je na dobrom putu kada je u pitanju pristupanje Evropskoj uniji, zaključeno je na okruglom stolu i debati pod nazivom: Crna Gora, Zapadni Balkan i Evropska Unija: pristupanje na dohvatu ruke? Skup je organizovao Centar za građansko obrazovanje (CGO) u saradnji sa Austrijsko-francuskim centrom za približavanje u Evropi (CFA/ÖFZ, Beč), Međunarodnim centrom za evropske studije (CIFE, Nica/Berlin), Podgorica), a uz podršku Otvorenih regionalnih fondova (Njemačka saradnja/GIZ), Savjetodavne grupe za politiku Balkana u Evropi (BiEPAG) i Francuskog instituta za međunarodne odnose (IFRI, Pariz) 23. marta u hotelu Centre Ville.
Na samom početku događaja izvršna direktorica CGO-a je predstavila značaj samog događaja.
„Ovaj skup je dio zapadnobalkanske serije foruma koji u fokusu imaju Berlinski proces i strategiju proširenja. Berlinski proces je nesumnjivo značajno pomogao da se Zapadni Balkan vrati u fokus Evropske unije, a nova strategija otvoreno i precizno ukazala na ključne izazove koji karakterišu Zapadni Balkan i koji predstavljaju u stalom i značajna opterećenja na putu ka Evropskoj uniji“, kazala je Uljarević.
Ona je podvukla prednosti Crne Gore u odnosu na region, ali i unutrašnje otpore demokratskim reformama i simuliranje napretka.
Predsjednik Odbora za evropske integracije u Skupštini Crne Gore Adrijan Vuksanović kazao je da proces pristupanja Evropskoj uniji nije proces koji vodi samo država već da smo svi mi dio istog i da je on dio naših svakodnevnih života.
„Proces EU integracija vodimo svi u Crnoj Gori jer on dotiče sve segmente naše stvarnosti. Trenutno stanje možemo gledati iz različitih uglova, ali neosporno je da smo dosadašnjim rezultatima okarakterisani kao lideri EU procesa u regionu. No, ta pozicija nas ne smije relaksirati jer bi nas nadalje to dovelo do usporavanja samog procesa“, poručio je on.
Takođe je naglasio da je došlo vrijeme da se vide konkretni rezultati kada je u pitanju process pridruživanja naše zemlje Evropskoj uniji.
Florens Marsijak, zamjenik Generalnog sekretara i istraživač u Austrijsko-francuskom centru za približavanje u Evropi, (CFA/ÖFZ) iz Beča naglasio je značaj povezivanja eksperata u unaprjeđenju panevropskog razmišljanja o Evropskoj uniji.
„Berlinski proces ostavlja utisak da stvara solidarnost u regionu u pogledu proširenja, zdravo takmičenje pri integracijama zemalja zapadnog Balkana i tu kompetitivnost koja se odlikuje kroz princip regate treba njegovati”, ocijenio je Marsijak.
Njena ekselencija Kristin Tudik, ambasadarka Francuske u Crnoj Gori, odgovarajući na Marsijakovo pitanje o stavu Francuske kada je u pitanju učlanjenje zemalja Zapadnog Balkana kazala je da bi njen odgovor bio Ne jer je cijela francuska javnost protiv novog proširenja Evropske unije.
„Kontinuirani dijalog u okviru Berinskog procesa izuzetno važan kao forum kojim se postiže bolja saradnja od one koju smo imali u prošlosti i upravo je Berlinski proces, umnogome, pozlužio kao inspiracija za Strategiju proširenja EU“, zaključila je Tudik.
Ona je podsjetila na izjavu predsjednika Makrona koji je samit u Trstu vidio kao novi korak u Berlinskom procesu, posebno u dijelu osnivanja Kancelarije za mlade (RYCO), pitanja bezbjednosti gdje je Francuska predložila inicijativu koja će omogućiti bolju kontrolu municije i lakog naoružanja kako bi se uticalo na kriminal u regionu Balkana, kao i potpisivanja protokola o sporazumu o saradnji u oblasti infrastrukture.
Tobias Flesenkemper, projektni direktor u Međunarodnom centru za evropske studije (CIFE) u Nici i predavač na Univerzitetu u Kelnu kazao je da se zemlje Balkana trenutno nalaze u takozvanoj ping-pong fazi i da pažnju treba usmjeriti ne samo na jednu državu nego na sve države u regionu.
Ardian Hačkaj, Direktor ShtetiWeb-a, Instituta za saradnju i razvoj (CDI) iz Tirane kazao je da Berlinski process ne nadomještava raniju strategiju proširenja već je koristi.
“U osnovi, glavna poruka je da se Berlinski proces sastoji iz stubova ekonomije i povezivanja. Taj proces nije proizišao ni iz čega, elementi povezivosti su postojali u prethodnim strategijma, ali samo kroz Evropsku banku za obnovu i razvoj. Tu se radi o velikim strateškim projektima i potrebno je da ih budžeti svih država mogu izdržati i podržati. Taj projekat i njemu slični je upravo vezao naše zemlje zajedno kroz puteve, infrastrukutu, nove institucije”, kazao je on.
Simonida Kačarska, direktorka Evropskog instituta politika (EPI) iz Skoplja kazala je da Berlinski proces nije sasvim bio osmišljen da se direktno bavi vladavinom prava, ali s obzirom na to da se na Zapadnom Balkanu traže lakši putevi, vladavina prava se pozicionirala u fokus.
“Pitanje vladavine prava biće u središtu svih naših aktivnosti sve do 2022, kada Srbija i Crna Gora planiraju da zaključe sva poglavlja i pregovore. Postavlja se pitanje da li nam očekivanja koja imamo od svega toga mogu donijeti i rješenja koja očekujemo. Naša polazna tačka jeste bila ta da ćemo mi imati pregovore koji će dovesti do ključnih reformi, da će to biti politički pritisak na sve strukture, a sve je sada, u tom procesu, pod znakom pitanja. Najveća briga je koliko EU u okolnostima na Balkanu može da tretira sistemske nedostatke“, kazala je ona.
Stevo Muk, predsjednik UO Instituta alternativa iz Podgorice, kazao je da je važno istaći da je Crna Gora na prvom mjestu zato što nismo imali tu vrstu problema i izazova koje su imale druge zemlje slijedom istorijskih okolnosti.
“To je dalo priliku Crnoj Gori da uđe u proces pristupanja EU i da u njemu ostane i realizuje tehničke obaveze – tj. otvaranje i zatvaranje poglavlja. Mi dijelimo mišljenje velikog dijela javnosti i ne gledamo kroz ružičaste naočare to što iz EU izgleda kao veliki napredak“, kazao je Muk.
On je istakao i da „Evropska komisija treba da zauzme drugačiji stav prema Crnoj Gori i da je sad pravo vrijeme za drugačiji i strožiji odnos prema zemlji jer ova vrsta retorike ne podstiče političku volju za reformama”.
“Mi svjedočimo da Crna Gora značajnim koracima korača unazad i to nije samo u sferi slobode medija, ali nazadovanje u toj oblasti je najočigledniji i najbrutalniji korak nazad koji se ovdje desio. EK je priznala da je dosadašnji pristup bio neuspješan i vrijeme je da se razmisli ponovo o klauzuli balansa prema Crnoj Gori“, smatra Muk.
Aleksandar Drljević, generalni direktor Generalnog direktorata za EU i regionalnu politiku u Ministarstvu vanjskih poslova Crne Gore, konstatovao je kako je „ovaj skup važan jer dolazi u bitnom trenutku za Crnu Goru i Zapadni Balkan.
“Ovo je proces koji uključuje čitavo društvo kao cjelinu, a ne posebno institucije, civilno društvo, Skupštinu, političke partije i sl. Berlinski proces je u osnovi imao za cilj jačanje infrastrukture, bolje povezanosti, kretanje ljudi, robe, kapitala i sl. Samit u Londonu treba da uradi reviziju koliki smo progres napravili u povezanosti na zapadnom Balkanu. Politička volja za učešće u ovom procesu je postojala u ovim država i još postoji i rezultirali su sastanci, samiti, konferencije, gdje Crna Gora učestvuje u nekoliko nacionalnih i regionalnih projekata a sve u cilju jačanja saradnje na Zapadnom Balkanu“, podvukao je on.
U osvrtu na napredak Crne Gore u procesu pregovora, šef Delegacije EU u Crnoj Gori ambasador Aivo Orav naglasio je ključni značaj slobode izražavanja i ostvarivanja kredibilnih rezultata u oblasti vladavine prava. Orav je ocijenio da je Zapadni Balkan u fokusu EU i pozdravio napore Crne Gore da unaprijedi regionalnu saradnju. “EU je dala okvir i podstrek. Sada je sve na državama kandidatima. Do 2025. nema puno vremena a imate domaći zadatak i pokušajte da ga uradite što bolje”, zaključio je Orav.
